Świat stanął w obliczu niespotykanego wyzwania jakim jest rozprzestrzenianie się koronawirusa COVID-19, co zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia WHO za światową pandemię. Coraz bardziej widoczne jest, że skutki społeczno-ekonomiczne będą druzgocące, a także długotrwałe. Najwyższa pora by zastanowić się jaki to ma wpływ na sytuację świata pracy. W tym celu istotne jest, aby poznać pierwsze reakcje reprezentantów pracy i kapitału oraz ich wspólne działania.

Po pierwsze, należy zwrócić uwagę na wspólne stanowisko europejskich partnerów społecznych reprezentatywnych na poziomie ponadsektorowym. 16 marca br. Europejska Konfederacja Związków Zawodowych oraz po stronie pracodawców: BusinessEurope, CEEP oraz SMEunited w swoim oświadczeniu wezwały rządy państw członkowskich UE do pilnego zatwierdzenia środków zaradczych służących ochronie przedsiębiorców i pracowników. W szczególności powinno to dotyczyć następujących działań:

• tymczasowe pełne wykorzystanie elastyczności wbudowanej w cele Paktu Stabilności i Wzrostu, w tym rozważenie tymczasowego jego zawieszenia poprzez zastosowanie ogólnej klauzuli korekcyjnej;
• unikanie zakłóceń jednolitego rynku, w tym zakazów i ograniczeń wywozowych, w szczególności w odniesieniu do eksportu sprzętu medycznego i leków, oraz zaprzestanie zamykania granic dla towarów; ochrona wszystkich rodzajów transportu towarowego jest priorytetem w UE, a także odgrywa zasadniczą rolę w koordynacji i informowaniu o działaniach podejmowanych w państwach członkowskich;
• zachęcanie państw członkowskich do wydatków i inwestycji, w szczególności w celu wzmocnienia personelu, wyposażenia i środków na rzecz krajowych służb zdrowia, systemów ochrony socjalnej i innych usług użyteczności publicznej;
• mobilizowanie niewykorzystanych funduszy strukturalnych i innych funduszy UE w celu wsparcia państw członkowskich w zapewnianiu wsparcia finansowego i wsparcia dochodów pracownikom dotkniętym bezrobociem lub zawieszeniem pracy, w tym pracownikom niestandardowym i osobom pracującym na własny rachunek;
• zapewnienie dostępu do kredytów i wsparcia finansowego dla przedsiębiorstw, zwłaszcza wszystkich rodzajów MŚP, dotkniętych skutkami zamknięcia i środków nadzwyczajnych, przy skoordynowanej interwencji z budżetu UE, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Banku Inwestycyjnego i krajowych banków wspierających;
• uruchomienie Funduszu Solidarności w związku z klęskami żywiołowymi oraz wszelkich innych środków dostępnych na szczeblu UE.

Jednocześnie partnerzy społeczni w swoim oświadczeniu docenili wysiłki Komisji Europejskiej zmierzające do wprowadzenia pełnej elastyczności w odniesieniu do zasad pomocy państwa.

Można także zwrócić uwagę na wspólne stanowiska europejskich partnerów sektorowych - przykładowo oświadczenie branży sektora rozrywki i mediów, w którym wskazuje się na konieczność natychmiastowego udzielenia wsparcia artystom występującym „na żywo”, którzy w obliczu ograniczeń wszelkich imprez i spotkań masowych utracili źródło zarobkowania.

Z kolei Międzynarodowa Konfederacja Związków Zawodowych MKZZ i globalne związki branżowe (Global Unions) w dniu 13 marca br. przyjęły stanowisko dotyczące bieżącej sytuacji i zagrożenia związanego z rozpowszechnianiem się koronawirusa. W stanowisku zwraca się uwagę na:

• konieczność zapewnienia zasiłku chorobowego wszystkim osobom wykonującym pracę także osobom samozatrudnionym oraz zatrudnionym poprzez platformy internetowe;
• konieczność wprowadzania pilnych stymulacji finansowych pozwalających na zachowanie miejsc pracy;
• konieczność współpracy rządów z organizacjami międzynarodowymi i potrzebę zwiększenie pomocy dla państw znajdujących się w sytuacji uniemożliwiającej efektywną walkę z zagrożeniem.

W związku z dynamicznym rozwojem wydarzeń szczególnie istotne są informacje dotyczące sytuacji pracowników w poszczególnych państwach. Europejska Konfederacja Związków Zawodowych uruchomiła specjalną stronę poświęconą działaniom partnerów społecznych. Podobną stronę otworzył także Komitet Doradczy Związków Zawodowych przy OECD (TUAC). Z aktualizowanymi na bieżąco doniesieniami z konkretnych krajów można się zapoznać na stronie Polskiej Sieci Naukowej Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego Cooperante.

Autor: Barbara Surdykowska, Biuro Eksperckie KK NSZZ "Solidarność"